Oranje hesjes protesteren in Italië

Vooruitblikkend en verdiepend: dit is een wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: Italië heeft ook Hesjes! En de verbouwing van de Poolse rechtsstaat vordert gestaag.

1. Hesjes de straat op in Italiaanse steden...

Emmanuel Macron wordt vast nog wel eens badend in het zweet wakker van de Gele Hesjes, de protestbeweging die plots opkwam in Frankrijk. De president ging vervolgens de dialoog aan en stelde zijn beleid bij. En hij maakte ruzie met buitenlandse politici zoals Luigi Di Maio van de Vijfsterrenbeweging in Italië, die de Gele Hesjes destijds opzocht voor een goed gesprek en mogelijk inspiratie.

Italië heeft nu een eigen hesjesbeweging, zij het dat die oranje als kleur omarmt. Dit weekeinde gingen de Oranje Hesjes in zo'n dertig steden waaronder Florence, Milaan, Turijn en Bologna de straat op om te protesteren tegen de regering.

De demonstraties waren beperkt qua omvang, maar trokken toch de aandacht. De Oranje Hesjes verzetten zich tegen de coronarestricties van de overheid, en namen dus geen veilige afstand in acht; soms droegen ze geen mondkapjes, tot de ergernis van regionale bestuurders.

Boegbeeld van de Hesjes is Carabinieri-brigadegeneraal Antonio Pappalardo (73) (hier spreekt hij de menigte in Milaan toe), een militair annex politicus annex musicus (hier Pappalardo's oratorium voor moeder Teresa). In een notendop: de Italiaanse Hesjes vragen om vrijheid en om terugkeer van de lire (prominente leden van de grootste oppositiepartij Lega vinden dat ook). Ze zijn tegen de Europese Unie en ook tegen vaccins. Sommige hesjes beweren dat het virus een verzinsel is.

... en doen denken aan 'De Hooivorken'

Qua kritiek op de coronarestricties llijkt de 'Gilet Arancioni Movimento' op de protestbeweging die eerder in Duitsland de straat op ging. Maar Pappalardo is al decennia politiek actief, zij het in de marge. De laatste tien jaar had hij wel banden met de Hooivorkbeweging, een organisatie van boeren, burgers en buitenlui die in 2013 even het land lam legde.

De Hooivorken waren net als de Oranje Hesjes tegen mondialisering, de centrale overheid in Rome, het Europese (landbouw)beleid en bureaucratie. En belastingen en de politiek (lees hier een verhaal uit 2013 van voormalig FD-correspondent Maarten Veeger).

De Hooivorkbeweging ging uit als een nachtkaars. Maar brigadegeneraal Pappalardo ging niet achter de geraniums zitten. In 2019 haalde hij bij de regionale verkiezingen in Umbrië op het ticket van de Oranje Hesjes 587 stemmen. De betogingen van 'zijn' hesjes trokken afgelopen weekeinde een veelvoud.

2. Polen 'hervormt' stug door

Alle EU-waarschuwingen ten spijt gaat de Poolse regeringspartij PiS door met de verbouwing van de rechterlijke macht in het land. De oogst van een weekje 'hervormen op zijn PiS': president Andrzej Duda benoemde een PiS-loyalist tot nieuwe president van het hooggerechtshof (SN). En de omstreden tuchtkamer van dat hof komt weer in actie.

Eerst de benoeming van Malgorzata Manowska. Die kreeg bij een stemming voor de kandidatuur voor het presidentschap van het hooggerechtshof de steun van 25 rechters, de helft minder dan Wlodzimierz Wrobel, een rechter die erom bekendstaat dat hij kritisch staat ten opzichte van regeringspartij PiS. 'Het hof is geen plek dat je zo maar aan politici kan verhuren, geen camping waar iedereen zo maar kan gaan zitten en kan blijven', zei Wrobel bij een toespraak waarin hij zijn kandidatuur verdedigde.

Dat was duidelijke kritiek op de benoeming bij het hooggerechtshof van politici, naar voren geschoven door de door het parlement gecontroleerde Poolse raad voor de rechtspraak (de KRS, die binnenkort uit het Europese netwerk van raden voor de rechtspraak wordt gezet omdat ze niet onafhankelijk is van de politiek). Maar president Duda (ook PiS) mag zelf weten wie hij kiest uit de vijf kandidaten voor het voorzitterschap van het hof. En dus koos hij Manowska, die sinds twee jaar bij de SN werkt, en een oud-collega van hem is toen hij zelf nog bij justitie zat.

Nog een juridische ontwikkeling: de rechter Igor Tuleya moet op 9 juni voor de tuchtkamer van het hooggerechtshof verschijnen - de tuchtkamer waarvan het Hof van Justitie van de EU begin april bepaalde dat ze geen echt gerecht is, want niet onafhankelijk. De tuchtkamer lag even stil, maar nu gaan de disciplinaire zaken tegen rechters gewoon weer door.

De aanklager verwijt Tuleya, die de justitiële hervormingen vaak heeft bekritiseerd, dat hij de media toeliet bij een sessie over klacht over een besluit van de openbaar aanklager. Dat soort sessies is doorgaans vertrouwelijk, maar rechters kunnen beslissen ze openbaar te maken.

De Poolse rechter Marek Safjan, verbonden aan het Hof van Justitie van de EU, kwam in een ongebruikelijke actie via een opinieartikel in de Gazeta Wyborcza voor Tuleya op.

Luisteren naar Europamania?

Europamania is ook een podcast van FD en BNR! Elke zaterdag online, met @connorclerx, @RiaCats, @MJSchiffers, @jessepinster en @HanDirk. Editie 36: Ich bin da: de eurobillionstombola.

Waar moeten we deze week op letten?

• De Brusselse denktank CEPS heeft dinsdag een gesprek met Gert Jan Koopman, directeur-generaal begroting bij de Europese Commissie. Uiteraard gaat het over het herstelpakket voor de Europese Commissie en de aangepaste meerjarenbegroting. Lees het verhaal van FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers.

• Vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans komt woensdag met zijn analyse van nationale energieplannen.

• Donderdag een advies aan het Hof van Justitie van de EU over aansprakelijkheid en stroom. In 2015 legde een enorme stroomstoring een deel van Nederland plat. Papierfabrikant Crown Van Gelder uit Velsen-Noord eist schadevergoeding van Tennet, beheerder van het hoogspanningsnet. Maar kan dat wel? Want CVG heeft geen contractuele relatie met Tennet.

• Duitsland neemt op 1 juli het EU-voorzitterschap van Kroatië over. Donderdag praat de Duitse ambassadeur bij de EU, Michael Clauss, over de prioriteiten. Bondskanselier Angela Merkel deed dat vorige week.

• De EU-ministers van telecom spreken elkaar vrijdag over onder meer kunstmatige intelligentie. Lees hier de Nederlandse inbreng.

Meer lezen?

Noodtoestand Hongarije kondigde eerder een einde van de noodtoestand aan die premier Viktor Orbán bijna onbeperkte bevoegdheden gaf. Mensenrechtenorganisatie HRW vindt dat we ons niet moeten laten foppen door het opheffen van de 'staat van gevaar'. Met de bijbehorende wet kan Orbán grotendeels per decreet blijven regeren, stelt HRW.

Reken je niet rijk Een Duitse rechter van het Constitutionele Hof waarschuwt Poolse collega's dat ze zich niet zomaar kunnen onttrekken aan arresten van het Hof van Justitie van de EU. Oh, en de conservatieve Frankfurter Allgemeine Zeitung omarmde het arrest van 'Karlsruhe', maar de FAZ heeft ook een opiniepagina. Bij de ECB is ondertussen weinig veranderd.

Corona Zijn autoritaire regeringen bij de coronacrisis beter in staat de mobiliteit van burgers te beperken? En maakt het uit of een maatschappij indivualistischer of niet? Daar gaat deze analyse over.

Herinnert u zich deze nog? De Sovjetunie bestaat al lang niet meer. Maar hoe zat de economie daarvan eigenlijk in elkaar? De Amerikaanse hoogleraar Peter Boettke geeft leestips.

FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking. Volg ook onze FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl. Tot volgende week!