Trumps streng katholieke rechter verdeelt de geesten

De nominatie zaterdag van Amy Coney Barrett als nieuwe rechter voor het Hooggerechtshof onderstreept hoe snel uitersten elkaar kunnen afwisselen in de Verenigde Staten. Coney Barrett is door Trump genomineerd ter vervanging van de overleden Ruth Bader Ginsburg ‘the notorious RBG’, een boegbeeld voor progressieve feministen. Opvolger Barrett lijkt minstens zo notoir te worden, maar dan als voorvechter van conservatieve waarden. Haar standpunt over abortus (‘onder alle omstandigheden immoreel’) lijkt de voornaamste reden te zijn dat Trump deze 48-jarige katholieke moeder van zeven tot opperrechter wil benoemen.

Toch belichaamt Barrett in een zeker opzicht continuïteit. Ginsburg moest tegen het tij in een pad banen als vrouw om tot de juridische top te bereiken. Barretts voordracht is het bewijs dat een succesvolle juridische carrière voor vrouwen inmiddels algemeen geaccepteerd is.

Een Amerikaanse religietwist

Desondanks trok seculier Amerika bleek weg toen Trump Barrett bleek voor te willen dragen. Barrett zei ooit dat een carrière als jurist dient om ‘het koninkrijk Gods te creëren’. Inmiddels is Amerika dan ook verwikkeld in een debat dat enigszins lijkt op middeleeuwse religietwist: wat betekent een diepgelovige katholieke opperrechter voor een land dat gesticht is op liberale beginselen?

Als jurist-in-opleiding betoogde Barrett dat katholieke rechters ervan af moeten zien om op te treden in zaken waar de wet indruist tegen hun religieuze overtuiging. Ze spitste haar redenering toe op zaken die gaan over de doodstraf, toegestaan volgende de Amerikaanse wet, maar ‘ontoelaatbaar’ volgens de paus.

Tegelijk staat Coney Barrett bekend als een 'tekstualist', net als haar leermeester, de in 2016 overleden hoge rechter Antonin Scalia. Dit slag rechters vindt dat zaken alleen getoetst moeten worden aan de letter van bestaande wetten. ‘Rechters moeten persoonlijke beleidsvoorkeuren opzij schuiven’, zei Barrett zaterdag haar acceptatiespeech. ‘Rechters zijn geen beleidsmakers’.

Benoeming zal waarschijnlijk doorgaan

Mocht de Senaat vlot instemmen met haar benoeming dan wacht Barrett meteen een zaak waarin ze haar juridische filosofie kan toepassen. De week na de verkiezingen dient bij het Hooggerechtshof een zaak over de affordable care act, die Amerikanen met een laag inkomen van een gezondheidszorgverzekering voorziet. Trump was van meet af aan voornemens om deze wet, die beter bekend staat als ‘Obamacare’, te schrappen. Ook Coney Barrett heeft zich in het verleden kritisch uitgelaten over de Amerikaanse zorgwet.

Haar voordracht is omstreden ook vanwege de timing. Tijdens Obama’s presidentschap vonden de Republikeinen dat er geen nieuwe opperrechters benoemd mochten worden dicht tegen het einde van een presidentiële termijn. Het vullen van een vrijgekomen zetel werd toen over de verkiezingen van 2016 heen getild. Nu lijkt een overgrote meerderheid van Trumps partij dit principe te laten varen en zal de benoeming van Barrett naar verwachting doorgaan. De Democraten vinden dat er gewacht moeten worden totdat de volgende president beëdigd is.

Barrett krijgt bijval van collega’s die een onderscheid maken tussen omstreden wijze waarop ze benoemd wordt, en haar professionele capaciteiten. In een column op Bloomberg News schreef Noah Feldman, hoogleraar recht aan Harvard, dat Trumps gedroomde kandidaat ‘haar plek heeft verdiend’. Feldman zei ‘het over vrijwel alles oneens te zijn’ met Coney Barrett, maar dat ze wel een ‘briljante jurist’ is. In de Washington Post schreef een van Coney Barretts collega’s aan de universiteit van Notre Dame dat ‘progressieven niets te vrezen hebben’ en dat deze beoogde nieuwe rechter ‘zeer goed luistert naar de argumenten van anderen’.

Harvard-hoogleraar: 'Barrett is briljant'

Tegenstanders vrezen een langdurig conservatief stempel op het Hooggerechtshof als de relatief jonge Barrett benoemd wordt. Ze bevindt zich volgens analisten ter rechterzijde van Trumps twee eerdere benoemingen. Verschillende media wezen op eerdere uitspraken van Barrett dat de beroemde rechtszaak Roe v. Wade, die een grondwettelijk recht op abortus vastlegde, heeft geleid tot ‘abortus naar wens’. Hoewel Barrett heeft gezegd dat het ‘onwaarschijnlijk’ is dat Roe v. Wade wordt teruggedraaid, zijn haar critici er niet gerust op dat ze daarmee ook haar eigen oordeel liet doorschemeren.

Trump heeft Barrett in ieder geval alvast een rol toegedicht in het oordelen over mogelijke grootschalige verkiezingsfraude door de Democraten; een vrees van Trump, waarvoor volgens onder andere de FBI geen aanleiding is. ‘Dit gaat eindigen bij het Supreme Court', zei de president desondanks afgelopen week. ‘Daarom moet de benoeming voor de verkiezingen gebeuren, want ik denk dat de Democraten de zaak op grote schaal gaan oplichten.’ Behalve op haar abortusstandpunt zal Barrett tijdens de hoorzittingen die nu volgen ongetwijfeld worden bevraagd op haar standpunten inzake betwiste verkiezingen.